The Day After: drie stellingen
‘They were terrible in their strenght and vigour; they had great ambitions and made an attack on the gods (…).’ After much thought, Zeus had an idea: ‘I think I have a plan by which human beings could still exist but be too weak to carry on their wild behaviour. I shall now cut each of them into two.’ – The Symposium / Plato
1. De school is een instelling die ongeletterdheid reproduceert en is om die reden ongeschikt als partner voor de openbare Bibliotheek.
Dat zit zo: het onderwijs in Nederland is afgeschaft. De hoofdoorzaak is dat Nederland een hoge dichtheid kent aan onderwijsdeskundigen, onderwijsambtenaren en onderwijssociologen. Het begint met het misbruik van de resultaten van het baanbrekende onderzoek Het Verborgen Talent en daarna gaat het grondig mis. Van Mammoetwet tot en met middenschool, van de bunker in Zoetermeer tot en met de pabo, van gereorganiseerde reorganisaties tot en met de moord op het wetenschappelijk onderwijs: echt alle middelen zijn ingezet om het onderwijs de nek om te draaien. Er zijn honderden miljarden aan gespendeerd en met groot succes. De openbare Bibliotheek is inmiddels de enige publieke voorziening die het ideaal van persoonlijke en maatschappelijke vorming en ontwikkeling nog koestert en verdedigt. De openbare Bibliotheek zal zich daarom nooit uitleveren aan een instelling die een opslagloods is voor verweesde kinderen en misdeelde functionarissen.
2. De functie van ontmoeten en debat is de kernfunctie van de openbare Bibliotheek.
Immers: niet de beheersing van het vuur, het draaivermogen van de duim, de uitvinding van het wiel of het rechtop lopen en daardoor filosofisch over de savanne kunnen staren, maar de transformatie van snuit naar gezicht is de beslissende stap in de evolutie van de mens. De ogen transformeren tot spiegel van de ziel en voortaan vormen de mensen van aangezicht tot aangezicht de broeikas waarin zij wonen. De gemeente van mensen is bij uitstek een fenomeen van vergaderen rond het vuur of bij de oude eik op het dorpsplein. De openbare Bibliotheek is de ‘vermaatschappelijkte’ vorm van deze bijeenkomst.
De vergadercultuur binnen de bibliotheeksector is een erfgoed van hoogwaardige kwaliteit. Onlangs heb ik dit reeds afdoende bewezen. Dit erfgoed is helaas aan enige erosie onderhevig, gegeven het feit dat er gisteren bij het Nationale Bibliotheekcongres in Eindhoven slechts negenhonderd bezoekers waren, een fractie van het aantal mensen dat zich betaald of onbetaald inzet voor de openbare Bibliotheek. Dit is geen goede ontwikkeling, want als wij zelf het vermogen tot ontmoeting en debat verliezen, hoe kunnen wij de kernfunctie dan naar behoren uitoefenen?
3. Het uitlenen van boeken en het bevorderen van geletterdheid zijn de hoofdactiviteiten van de openbare Bibliotheek.
Dit moet zo blijven. De openbare Bibliotheek heeft niets te zoeken in het digitale domein, want zoals elke nieuwe technologie zal ook de digitale technologie louter rampspoed veroorzaken. De reden is dat het morele vermogen ongeveer een miljoen jaar achterloopt op het technisch kunnen. De auto is de perfecte metafoor voor dit fenomeen. Symbool van individuele vrijheid, maar toch vooral het monster dat de automobilist dwingt tot conformistisch filegedrag en bovendien een vernietigende aanslag pleegt op mens en natuur. Reeds bij de geboorte van de moderniteit (= het project van mobiliteit genererende mobiliteit) vat Pascal de gevaarlijke opwinding samen in zijn formule van l’avalanche qui pense: de mens is het breekbare wezen dat zelf de massa lostrapt die hem als een lawine zal bedelven.
Mary Shelley schrijft met haar Monster van Frankenstein een voortzetting van Pascal's vroege kritiek. Geïnspireerd door de dromen van De La Mettrie (L’Homme-machine, 1747), baart Frankenstein een eenzaam monster dat zich tegen zijn schepper keert. In de fascinerende prequel op de Alien-trilogie, Prometheus, keert Ridley Scott dit verhaal binnenstebuiten en is de mens zelf het monster dat de toorn van zijn schepper wekt. Daarmee zijn wij terug bij Plato’s Symposium, waarin de goden de mensen doormidden hakken vanwege hun ambitie boven zichzelf uit te stijgen. De ironie is dat deze parabel de bron is van het romantische ideaal waarin de mensen op zoek zijn naar hun betere helft. Dit weet u allemaal vanwege de openbare Bibliotheek, niet vanwege de mentaal uitgedaagden die de kantoren in Silicon Valley bevolken. En u ziet ook hier onmiddellijk de ironie die een tragedie aankondigt: u leest dit op een apparaat en ik ben gedwongen te verwijzen naar onvolledige bronnen in het digitale domein.
Ja of nee: het spreekt vanzelf dat ik niet ga verklappen hoe ik zou stemmen bij elk van deze stellingen.
Stefan Hoegen
shoegen@probiblio.nl
Beste Wouter, Dankjewel voor je prettige reactie. Belezenheid en het hoofd-dorp gaan goed samen. Bovendien is het kantoor alhiero het paradijs op aarde, precies zoals jij na enige bezinning openhartig verklapt, ongetwijfeld nog diep onder de indruk van een ontmoeting met een zekere dame tijdens het congres in het Klokgebouw, si? Fijne groeten van Stefan
Geplaatst door Stefan Hoegen op 2015-12-11 14:42:53